Sideways áhrifin

Þessi margverðlaunaða mynd, sem fjallar um tvo vini á ferðalagi um vínræktarsvæði Kaliforníu, varð ekki aðeins vinsæl meðal kvikmyndaáhugafólks heldur olli hún einnig straumhvörfum á bandarískum vínmarkaði – fyrirbæri sem síðar var kallað „Sideways-áhrifin“.

Sagan snýst að miklu leyti um Miles Raymond (leikinn af Paul Giamatti), þunglyndan rithöfund með brennandi ástríðu fyrir Pinot Noir þrúgunni, en jafnframt djúpstæðri fyrirlitningu á Merlot. Hin fræga (og alræmda) setning hans, „Ég er EKKI að fara að drekka neitt fokking Merlot!“, endurómaði langt út fyrir kvikmyndatjaldið og hafði mælanlegar afleiðingar, þó þær hafi verið flóknari en oft er haldið fram.

Pinot Noir tekur flugið

Ástríða Miles fyrir Pinot Noir smitaði út frá sér, en það er rétt að geta þess að þrúgan var þegar á uppleið fyrir útgáfu myndarinnar. Rannsóknir, meðal annars frá American Association of Wine Economists (AAWE), sýna að Pinot Noir var þegar að vaxa hraðar en Merlot og aðrar rauðvínsþrúgur fyrir 2004. Hins vegar magnaði myndin þessa þróun upp.

Neðangreint línurit, byggt á árlegum gögnum úr rannsókn AAWE, sýnir glögglega hvernig vöxtur Pinot Noir tók við sér eftir 2004 á meðan Merlot stóð í stað eða dalaði. Þar sem línuritið byggir á árlegum gögnum (punktar sýna líklega stöðu í árslok eða meðaltal ársins) sést ekki nákvæmlega hvenær innan ársins 2004 aukningin hófst. Hins vegar benda mánaðarleg gögn frá öðrum aðilum (eins og Wine Business Monthly) til þess að mesta hröðunin í vexti Pinot Noir hafi átt sér stað strax í kjölfar frumsýningar myndarinnar í október 2004 og inn í árið 2005.

Þessi aukni áhugi skilaði sér í langtímaáhrifum. Sala á Pinot Noir jókst um allt að 16% á árunum 2005 til 2008 samkvæmt AAWE og framleiðsla í Kaliforníu jókst um hvorki meira né minna en 170% á árunum eftir frumsýningu. Ræktunarsvæði Pinot Noir í Kaliforníu tvöfaldaðist næstum því á tveimur áratugum eftir frumsýningu myndarinnar.

Merlot í mótbyr – en ekki í frjálsu falli

Á meðan Pinot Noir naut vinsælda lenti Merlot í mótbyr, þó áhrifin hafi verið flóknari en oft er talið. Fyrirlitning Miles á þrúgunni virtist hafa bein áhrif á neytendur. Rannsókn AAWE staðfesti tölfræðilega marktæk neikvæð áhrif á vaxtarhraða sölu Merlot, og önnur greining byggð á sömu gögnum benti á um 2% samdrátt í sölumagni á árunum eftir myndina. Þetta var þó frekar stöðnun og hægur samdráttur en algjört hrun, eins og stundum er látið í veðri vaka.

Það er mikilvægt að setja þetta í samhengi, því sérfræðingar benda á að Merlot hafi verið of mikið plantað á 10. áratugnum og verð þegar verið á niðurleið. Offramboð hafði leitt til þess að sumir framleiðendur settu á markað ódýr og léleg Merlot vín sem skaðaði orðspor þrúgunnar. Myndin virðist því hafa ýtt undir þróun sem var þegar hafin. Langtímaáhrifin voru þó skýrari: ræktun Merlot í Kaliforníu dróst saman um 35% frá 2004 til 2023.

Pinot Noir núna

Sideways-áhrifin eru enn umræðuefni í vínheiminum tveimur áratugum síðar. Þau eru skýrt dæmi um hvernig dægurmenning getur haft ófyrirséð og afdrifarík áhrif á markaði og neytendahegðun.

Ef þessi umfjöllun hefur vakið áhuga þinn á að rannsaka Pinot Noir frá Kaliforníu, þá eru fyrirliggjandi hjá Santé Pinot Noir frá Truchard Vineyards í Carneros, Napa Valley – einmitt einu af þeim svæðum sem urðu þekktari í kjölfar Sideways. Við eigum til bæði 2021 og 2022.